Jaaropleiding Mindfulness in de Levensloop van Gezinnen:

Hier kan mindfulness een belangrijke rol spelen, door ouders te helpen om te vertragen, bewust te worden van wat bij henzelf geraakt wordt door het gedrag van hun kind, en hun innerlijke kind te helen, en daarmee zich op een nieuwe manier te verhouden tot hun kind (en zichzelf). Mindfulness kan zo de relatie met het kind in onszelf beïnvloeden (het innerlijke kind), en met eigen ouders en hoe we die verinnerlijkt (geïnternaliseerd) hebben, en de grootouderlijnen. Mindfulness, beoefend in een systemische context, heeft daarmee niet alleen een positief effect op de (relatie tot) eigen klachten, zoals angst of depressie, maar ook op de relatie met gezinsleden, zoals met kinderen en partner/co-ouder.

Het vermogen om de aandacht te kunnen richten, aandachtscontrole, is een belangrijke ontwikkelingstaak voor jonge kinderen. Kinderen leren dit mede door de aandacht die zij van hun ouders krijgen. Een gebrekkige aandachtscontrole voorspelt allerlei vormen van psychopathologie bij kinderen en jongeren. Bepaalde stoornissen die veel voorkomen bij kinderen en jongeren in de context van de jeugdzorg of jeugdGGZ zoals ADHD en autisme worden gekenmerkt door problemen in de aandacht. Door deze kinderen en jongeren zelf mindfulness te leren kunnen zij hun aandacht leren controleren, en daarmee ook hun emoties en gedrag reguleren. Door hun ouders parallel hieraan mindful parenting te bieden, leren ouders om bijvoorbeeld minder impulsief op de impulsiviteit van hun kind te reageren, of minder gestrest op de stress van hun kind.

In de jaaropleiding ‘Mindfulness in de levensloop van gezinnen’ onderzoeken we de effecten van mindfulness in de verschillende fasen van het gezinsleven, op de verschillende relaties binnen een systeem, en op de verschillende problemen of uitdagingen die gezinsleden kunnen ervaren. De opleiding integreert een aantal evidence-based programma’s die we de afgelopen 25 jaar ontwikkeld hebben voor gezinnen: Mindful Parenting, Mindful met je Baby en Peuter, en MYmind (mindfulness voor kinderen en jongeren met executieve functieproblemen zoals ADHD en autisme, en hun ouders). De opleiding bevat ook een introductie op mindfulness in de zwangerschap (het Mindfulness-Based Childbirthing and Parenting programma) waarbij de nadruk ligt op “preparenting” en de start van de co-ouderrelatie. Nieuwere ontwikkelingen van deze programma’s, zoals Mindful Parenting bij ouders van kinderen met chronisch somatische aandoeningen waarin onder meer het thema ‘Levend Verlies’ verwerkt zit, Minimind (MYmind bij kinderen van 4-7), MYmind bij jeugd met depressie, MYmind bij volwassenen met aandachtsproblemen, komen eveneens aan de orde.

Het thema “parenting ourselves” dat onderdeel is van het Mindful Parenting programma, wordt verder verdiept in de retraite “Parenting Ourselves” en in de individuele coaching met een van de docenten dat onderdeel is van de opleiding. De gezinnen of gezinsleden waarmee we als professional werken komen niet verder dan waar wij zijn, en daarom is deze retraite en coaching op eigen thema’s uit ons eigen “root consciousness” zo belangrijk.

Ter afronding van de jaaropleiding geef je, alleen of met een mede-cursist, een van de programma’s naar keuze aan een groep of individueel gezin, waarover je gesuperviseerd wordt door een van de docenten, een specialist in dat programma.

Werkvormen

De Jaaropleiding ‘Mindfulness in de levensloop van gezinnen’ behandelt de theorie achter en het onderzoek naar, maar vooral de praktijk van mindfulness in de levensloop van gezinnen. De werkvormen zijn:

• Literatuur (theorie en onderzoek) bestuderen en hierop reflecteren, bijvoorbeeld het niveau van evidence voor mindful parenting evalueren
• Ervaren van Mindfulness in Gezinnen in al haar aspecten (psycho-educatie, de verschillende meditatie-, compassie- en yoga oefeningen, de imaginaties en parenting ourselves oefeningen, de interpersoonlijke mindfulness oefeningen, de inquiry, het groepsproces, de rol van de trainer) zowel tijdens de opleiding en als huiswerk tussen de opleidingsdagen door, en hierop reflecteren
• Zelf leren geven van een van de Mindfulness in Gezinnen trainingen (Mindful Parenting, Mindful met je Baby/Peuter, MYmind), en hierop reflecteren, en door feedback hierover van opleidingsgroep en trainer eigen vaardigheden en attitude verder ontwikkelen
• Het inquiry proces bij ouders en kinderen, zowel horizontaal (in de breedte, de groepservaringen) als verticaal (in de diepte, de individuele ervaring)
• Het werken met groepsdynamica: de magie van de groep
• Oefenen met “moeilijke” groepen/gezinnen, en eigen reactiviteit hierop
• Omdat ervaring de beste leermeester is, wordt er naast casuistiek ook gewerkt met eigen ervaring, zowel als kind en, voor diegenen die zelf ouder zijn, als ouder, en met eigen partnerervaringen.
• Intervisie en supervisie over je eigen training, dit gebeurt in groepsverband.
• Individuele coaching op eigen thema’s die opkomen tijdens de opleiding.

Persoonlijke ontwikkeling

Als volwassen professionals denken we dat we sterk zijn, we hebben opleiding genoten, werkervaring opgedaan, een leven opgebouwd, misschien een huis gekocht, misschien een partner gevonden, misschien een gezin gesticht, en we helpen anderen. Maar eigenlijk zijn we heel kwetsbaar. Want onder de oppervlakte van wat we zo zorgvuldig hebben opgebouwd, in wat wel het “root consciousness” wordt genoemd, huist onze herinnering, ons innerlijke kind, onze ouders en grootouders, en hun ervaringen en trauma’s. Een van de vertalingen van mindfulness is “je herinneren”. Als we zitten op ons kussen, en onze doe-geest tot rust laten komen, dan verbinden we ons met een groter geheel. Het geheel van onszelf in relatie tot anderen, en tot de wereld. Er ontstaat een ander, niet ego-centrisch perspectief. Dit wordt wel “interbeing” genoemd. We zijn altijd in relatie tot anderen. Dit nieuwe perspectief staat centraal in deze opleiding, en we gaan dit verkennen in de verschillende rollen in ons leven: (I) als groepslid in de jaaropleiding, want ook de opleidingsgroep is een systeem; (II) als trainer werkend met (groepen) ouders, kinderen en gezinnen; (III) als (groot)ouder, partner, co-ouder, (klein)kind, dus in ons eigen systeem; en (IV) in relatie tot ons “innerlijke kind” en onze “interne familie”.

Onderzoek

Een korte samenvatting van het onderzoek dat bij de UvA en bij UvA minds is gedaan naar de effecten van de programma’s die in de opleiding aan bod komen:

Onderzoek laat zien dat Mindful Parenting tot substantiële vermindering van problemen en verbetering van welzijn bij zowel kinderen als ouders leidt, ouderlijke stress vermindert, de kwaliteit van de opvoeding en de ouder-kind relatie verbetert, en de co-ouderrelatie verbetert. Deze resultaten zijn zowel in klinische als preventieve contexten gevonden. Mindful Parenting is erkend door het NJI als effectieve jeugdinterventie.

Onderzoek naar de effecten van Mindfulness Based Child birthing and Parenting (MBCP) toont aan dat zwangere vrouwen minder angst voor de zwangerschap en bevalling hebben, een betere bevalling doormaken met minder onnodige medische interventies, en de partners wanneer zij verhoogde stressklachten hadden een beter welzijn ervaren, dit alles in vergelijking tot de controlebehandeling (angstconsultaties). Daarnaast bleek dat de toename in mindful bewustzijn tot deze effecten heeft geleid.

Onderzoek naar Mindful met je baby laat zien dat moeders meer zelf-compassie ontwikkelen, positievere gevoelens jegens hun baby krijgen, minder last hebben van psychopathologie en het temperament van de baby’s als makkelijker ervaren na de training. Ook blijkt uit onderzoek naar de moeder-baby interactie, waarbij video-observaties gebruikt werden, dat moeders meer accepterend zijn in contact met hun baby, en beter kunnen inschatten hoe de baby zich voelt na het doen van de training. Baby’s zijn na de training responsiever naar hun moeder. Onderzoek naar Mindful met je peuter laat zien dat de mentale gezondheid van zowel de moeders als de peuters verbetert, dat moeders minder opvoedingsstress ervaren, en dat zij in de interactie met hun peuter zichtbaar sensitiever en meer accepterend reageren op hun peuter.

Onderzoek naar MYmind toont een vermindering van aandachts-, gedrags- en emotieregulatieproblemen bij kinderen en jongeren met ADHD, autisme, en gedragsstoornissen, alsook bij hun ouders. Ouders worden minder overreactief, ervaren minder opvoedingsstress, en het welzijn in gezinnen wordt beter.

Omvang en opbouw

De Jaaropleiding ‘Mindfulness in de levensloop van gezinnen’ 2023 bestaat uit 14 lesdagen, georganiseerd in maandelijkse blokken van twee lesdagen (maandag/dinsdag): 27-28 Maart, 17-18 April, 22-23 Mei, 19-20 Juni, 2-3 Oktober, 6-7 November en 11-12 December 2023. Elke lesdag is van 10.30-17.30 uur. Follow-up bijeenkomst op 18 Maart 2024.

Daarnaast zijn er twee individuele online coachingsessies met een van de docenten inbegrepen, waarin je persoonlijke thema’s kunt uitwerken die je in de opleiding tegenkomt. In januari 2024 start de afsluitende fase van de opleiding waarbij je zelf een Mindful Parenting training voor een groep of een individueel gezin zal geven. Aan deze training zijn vijf groepssupervisie sessies verbonden met een van de docenten.

Het huiswerk ter voorbereiding van de lesdagen bestaat uit lezen/ bestuderen van lesboeken en wetenschappelijke artikelen, het ontvangen (zelf mediteren en yoga doen met behulp van audios/videos die we aanreiken) en geven van meditaties, het bekijken van video’s of luisteren van podcasts, het schrijven aan het procesverslag, de coaching, en het voorbereiden en uitvoeren van de eigen training met een groep of individueel gezin onder supervisie.

Het schrijven van een reflectieverslag maakt deel uit van de opleiding.

De 5-daagse retraite “Parenting Ourselves” sluit aan op de opleiding en verdiept het opleidingsproces, en kan voor, tijdens of na de opleiding gedaan worden. Deze dient apart betaald te worden. In overleg kan ook een andere 5-daagse retraite gevolgd worden.

Modules

Het is mogelijk niet de hele jaaropleiding te volgen maar uitsluitend de module “Mindful Parenting” (de eerste vier lesblokken, 27-28 Maart, 17-18 April, 22-23 Mei, 19-20 Juni 2023, de 2 coachingsessies, de eigen groep doen onder supervisie en intervisie, en de slotbijeenkomst 18 Maart 2024).

Ook is het mogelijk voor mensen die de module “Mindful Parenting” hebben gedaan, om alleen de module “mindful met je baby/peuter” te volgen (het vijfde lesblok, 2-3 Oktober 2023), of alleen de module “MYmind, mindfulness voor kinderen, jongeren en (jong)volwassenen met ADHD of ASD” (de laatste twee lesblokken, 6-7 November en 11-12 December 2023). Voor aangepaste prijzen zie Kosten.

Locatie Jaaropleiding

Yogacentrum Yoga & More, Slotlaan 136a, te Zeist. Er is een park om de hoek en bos in de buurt, voor buitenwerk. Het centrum is goed bereikbaar met het openbaar vervoer, er is op loopafstand onbetaald parkeren en er zijn mooie overnachtingsmogelijkheden voor wie dat wil.

Kosten

€3500,- voor de hele jaaropleiding inclusief de coaching en supervisiesessies. Susan Bögels is een geregistreerd opleidingsinstituut (CRKBO) en daarom is er geen BTW verschuldigd. De betaling kan in twee termijnen plaatsvinden: de eerste helft voor start van de opleiding en de tweede helft voor het zomerreces. Koffie, thee en snacks zijn in de prijs inbegrepen, lunch dient zelf meegenomen te worden of kan ter plekke in een van de vele horecagelegenheden genuttigd worden.

De retraite Parenting Ourselves dient apart betaald te worden. Ook de boeken dienen zelf aangeschaft te worden.

Aangepaste prijzen voor modules: Module Mindful Parenting (inclusief coaching, supervisie en slotbijeenkomst 2700 euro), Module Mindful met je baby/peuter (450 euro), module MYmind (900 euro).

Cursusmateriaal

Te ontvangen:

Een reader met onderzoeksliteratuur, werkbladen, trainershandleidingen, werkboeken MYmind, vragenlijsten.

Zelf aan te schaffen:

• Bögels, S.M. & Restifo, K. (2013). Mindful ouderschap: Een praktische gids voor hulpverleners. Amsterdam: Lannoo Campus.
• Bögels, S. (2020). MYmind: Mindfulness voor kinderen en jongeren met ADHD en hun ouders. Trainershandleiding. Amsterdam: Lannoo Campus.

• Potharst, E. (2018). Mindful met je baby. Amsterdam: Lannoo Campus.

Geadviseerd:

Bögels, S. (2017). Mindful opvoeden in een druk bestaan. Amsterdam: Ambo Anthos.

Bögels, S.M. & Restifo, K. (2013). Mindful ouderschap: Werkboek voor ouders. Amsterdam: Lannoo Campus

Potharst, E. (2020). Mindful met je peuter. Amsterdam: Amsterdam: Lannoo Campus.

Toetsing en certificering

Deelnemers krijgen een Mindfulness in de levensloop van Gezinnen certificaat als ze voldoende aanwezig geweest zijn (90%, inhaalopdracht voor de gemiste dagen in overleg met docent), voldoende (ontwikkeling in) houding en vaardigheden hebben laten zien, voldoende zelfreflectie hebben laten zien, het reflectieverslag, huiswerkopdrachten en het programma naar keuze aan eigen groep/ gezin voldoende zijn, dit alles naar oordeel van de docent(en). De MBI-TAC wordt geïntegreerd in het supervisietraject. Mocht het reflectieverslag onvoldoende zijn, dan kan deze binnen 4 weken herschreven worden. In geval van twijfel over de (ontwikkeling in) houding en vaardigheden kan aanvullende coaching of supervisie worden gevraagd (let op: de aanvullende supervisie, dus buiten de 2 coachingssessies en 5 groepssupervisiesessies dient apart betaald te worden). Het Mindfulness in de Levensloop van Gezinnen certificaat includeert de certificaten Mindful Parenting, Mindful met je Baby/Peuter, en MYmind.

Accreditatie

Accreditatie wordt aangevraagd bij een aantal relevante beroepsverenigingen, en bij de VMBN als vervolgopleiding.

Voor wie

De opleiding is voor psychologen, pedagogen, psychiaters, mindfulnesstrainers en andere (gezondheidszorg) professionals die werken met baby’s, kinderen, jongeren, (jong)volwassenen en/of hun ouders, in een klinische of preventieve context. Met de kennis en ervaring uit de opleiding kan men zowel professioneel als persoonlijk aan de slag, dus zowel in het werken met zwangeren, baby’s, kinderen, (co-)ouders en gezinnen, als met eigen gezinsrelaties en eigen aandachts-, emotie-, en gedragsregulatieproblemen of die van gezinsleden.

Voorwaarden

• Een vooropleiding tot psycholoog, pedagoog, psychiater, of andere gezondheidszorg opleiding van minimaal HBO niveau.
• Een MBSR, MBCT of MSC training voor jezelf gevolgd hebben,
• Een mindfulness (basis) trainersopleiding gedaan hebben strekt tot aanbeveling.
• Een eigen meditatie beoefening hebben.

Docenten

Prof. dr. Susan Bögels, hoofdopleider, is hoogleraar family mental health and mindfulness aan de Universiteit van Amsterdam, Psychotherapeut en Mindfulness trainer. Ze is de ontwikkelaar van de programma’s Mindful Parenting en MYmind, en doceert die wereldwijd. Ze schreef boeken over Mindful Parenting en mindfulness voor kinderen, en vele wetenschappelijke publicaties. Ze staat in de top 25 van meest productieve/impactvolle mindfulness onderzoekers wereldwijd.

Dr. Sasja Duijff is GZ-psycholoog, Infant Mental Health (IMH) specialist, docent en Mindfulness­trainer. Zij ontwikkelde Mindful Parenting voor ouders met een kind met een chronische aandoening en/of een syndroom en biedt deze training inmiddels aan in Nederland en Australïe. Ze werkt bij de OuderKindLijn in Amsterdam waar ze ook Mindful met je Baby en -Peuter trainingen geeft en heeft een gastaanstelling bij het Radboud Centrum voor Mindfulness, Nijmegen.

Dr. Eva Potharst is GZ-psycholoog bij UvA minds, IMH specialist en ontwikkelaar van de programma’s Mindful met je Baby en Peuter. Ze schreef boeken over deze programma’s en talrijke wetenschappelijke publicaties.

Dr. Irena Veringa is Vroedvrouw en Mindfulness trainer en promoveerde op de effecten van Mindfulness-based Childbirthing and Parenting bij vrouwen met angst voor de bevalling en hun partners. Zij is MBSR en MBCT trainer en docent in MBCP (Fear) en baringspijn vanuit de neurowetenschappen.

George Langenberg is Acupuncturist, Yogadocent en Mindfulness trainer, en geeft meditatielessen in Haarlem. Hij is supervisor van mindfulnesstrainers en opleider van yogadocenten. In 2013 schreef hij een kinderboek over mindfulness en compassie.

Zie voor MYmind 2023.